Xuyên bối mẫu – Vị thuốc trị ho lâu ngày hiệu quả được lưu truyền từ ngàn năm nay

Từ lâu, các thầy thuốc y học cổ truyền đã chọn Xuyên bối mẫu là vị thuốc trung tâm (Quân dược) trong nhiều bài thuốc trị ho lâu ngày, ho khan, ho có đờm kinh điển. Đến nay, tuy các bài thuốc này không còn được phổ biến, nhưng Xuyên bối mẫu vẫn là vị thuốc dân gian được nhiều người dùng mỗi khi bị các cơn ho ngứa cổ họng hành hạ. Cùng tìm hiểu về vị thuốc được coi là “linh hồn” của các bài thuốc trị ho này.

Xuyên bối mẫu – vị thuốc quý không thể thiếu trong các bài thuốc trị ho lâu ngày

Vùng đất Tứ Xuyên (Trung Quốc) nổi tiếng với loài cây Xuyên bối mẫu được dùng làm thuốc cực kì quý hiếm. Cây này cao chừng 50 cm, lá nhỏ, dài, hoa màu tím nhạt, thường chúc xuống đất, trông giống một loại cây trồng làm cảnh. Hỏi người dân bản địa mới biết đó là một loại thảo dược quý, sử dụng làm thuốc đông y rất được ưa chuộng. Thân rễ của cây có các củ bện xoắn như con ốc, bám chi chít vào rễ trụ nom giống đàn con bám vào vú mẹ, nên được gọi là Bối mẫu. Do được trồng ở Tứ Xuyên nên vị thuốc này được gọi là Xuyên bối mẫu.

Hàng năm vào đầu mùa xuân, khi nhiệt độ ấm dần, từ thân hành (củ) Xuyên bối mẫu dưới mặt đất mọc lên một chồi thân. Chồi này sinh trưởng phát triển nhanh, chỉ sau gần 2 tháng đã đạt được kích thước cực đại, có đầy đủ lá và bắt đầu có hoa. Quả Xuyên bối mẫu khi già tách ra theo các đường dọc để hạt phát tán ra ngoài. Cây tái sinh tự nhiên chủ yếu từ hạt. Bộ phận dùng là thân hành của cây (Dược điển Trung Quốc) được loại bỏ rễ, đất cát, phơi nắng hoặc sấy ở nhiệt độ thấp.

Dân gian lưu truyền huyền thoại về vị thuốc Xuyên bối mẫu. Xưa kia, ở mảnh đất Tứ Xuyên, Trung Quốc, có một thai phụ do mắc bệnh lạ (người phiền khát, ngực nóng, ho không dứt) sinh hạ năm lần bảy lượt thai nhi đều chết yểu, bị gia đình chồng ruồng bỏ. May thay, có một thầy lang thương tình mách cho một loại thảo dược quý, sau 3 tháng dùng thuốc thì vừa lúc có tin mừng, bà đã hoài thai. Đủ tháng đủ ngày, bà sinh hạ được bé trai khỏe mạnh, hồng hào. Trong niềm vui mừng khôn tả, bà xin được đặt tên cho vị thuốc này là Bối Mẫu với ý nghĩa “Quý như bảo bối của Người mẹ”. Cái tên Bối Mẫu cũng được sử dụng phổ biến từ đó. Sau này, Xuyên bối mẫu được sử dụng rộng rãi làm vị thuốc trị ho lâu ngày, bổ phế, hóa đờm, đặc biệt hiệu quả và an toàn cho các thai phụ.

Theo y học cổ truyền, Xuyên bối mẫu vị đắng, tính hơi hàn, qui kinh Phế và Tâm, có tác dụng: Nhuận phế trừ đàm (trừ đờm), chỉ khái (trừ ho), thanh nhiệt tán kết, là vị thuốc chủ đạo trong nhiều bài thuốc đông y trị ho lâu ngày không khỏi.

Hàng loạt nghiên cứu hiện đại chứng minh tác dụng

Với mục tiêu chứng minh và tìm ra cơ chế tác dụng trị ho của Xuyên bối mẫu, ngày càng có nhiều nghiên cứu của các nhà khoa học từ khắp nơi trên thế giới được công bố. Những nghiên cứu này giúp chúng ta hiểu sâu hơn về Xuyên bối mẫu và tiềm năng sử dụng Xuyên bối mẫu trong các phương pháp điều trị bệnh hiện đại.

Nhìn chung, các nghiên cứu đều thống nhất rằng, các alkaloids là thành phần chính tạo nên tác dụng của Xuyên bối mẫu. Nghiên cứu dược lý cũng chứng minh các alkaloids trong Xuyên bối mẫu có khả năng trị ho, đặc biệt là ho kéo dài, tiêu độc, chống hen, tác dụng hạ huyết áp, kháng khuẩn và tác dụng chống ung thư.

Cụ thể hơn, một nghiên cứu của nhóm các nhà khoa học Trung quốc đăng trên tạp trí Nature năm 2013 tìm ra Imperialine là alkaloid chính trong Xuyên bối mẫu, có tác dụng giảm ho hiệu quả trên chuột.

Ngoài ra, nghiên cứu gần đây còn chứng minh, sử dụng Xuyên bối mẫu thường xuyên còn có tác dụng làm giảm tình trạng suy giảm chức năng phổi, giảm tổn thương phổi và ức chế phản ứng viêm trên bệnh nhân bị COPD (viêm phổi tắc nghẽn mãn tính).

Một cơ chế trị ho lâu ngày mới được tìm ra gần đây của Xuyên bối mẫu là nhờ 2 hoạt chất Peimin và Peiminin, có tác dụng ức chế hệ thần kinh trung ương, từ đó làm dịu các cơn ho. Tác dụng chữa ho, bổ phế, long đờm và ức chế ho có tính chất trung tâm, vừa giúp giảm tần suất ho vừa giúp tăng giới hạn chịu đựng với các tác nhân gây bệnh.

Một số bài thuốc trị ho lâu ngày hiệu quả từ Xuyên bối mẫu

Các sách y học cổ truyền có ghi chép nhiều bài thuốc sử dụng Xuyên bối mẫu ở dạng đơn lẻ hoặc phối hợp với các dược liệu khác là cách chữa ho mạn tính hiệu quả.

Bài thuốc trị ho đờm: 4 gram bột xuyên bối mẫu, 2-3 muỗng cà phê mật ong. Cho bột xuyên bối mẫu và mật ong trộn đều trong chén, để vào nồi cơm hấp chín. Dùng uống hàng ngày giúp trừ đờm, trị ho hiệu quả.

Bài thuốc trị ho nhiệt, ho mùa hè: Lê có khả năng thanh nhiệt, ra mồ hôi, nhuận phổi trị ho. Lấy 4 gram Xuyên bối mẫu hấp cách thủy với 1 quả lê và đường phèn, dùng 2 lần mỗi ngày giúp giảm ho khan, ít đờm hoặc đờm tắc kèm khô họng, miệng khô, táo bón do phổi bị nhiệt gây ra.

Bài thuốc trị ho lâu ngày: 10 gram Xuyên bối mẫu, 6 gram Hạnh nhân, 10 gram Mạch môn đông, 10 gram Tử uyên, 6 Gram Trần bì, 4 gram Cam Thảo sắc lấy nước uống 3 lần mỗi ngày.

Bài thuốc trị ho có đờm ở phụ nữ có thai: Xuyên bối mẫu sao vàng, tán nhỏ, luyện với đường phèn thành viên thuốc bằng hạt ngô. Uống 5 – 10 viên mỗi ngày để trị ho có đờm, ho dai dẳng hiệu quả, an toàn cho phụ nữ có thai

Bài thuốc trị ho lâu ngày cho trẻ em: 6 gram Xuyên bối mẫu, 3 gram Hạnh nhân, đem giã vụn từng loại rồi nấu với nước trong 40 phút. Sau đó, lọc lấy nước bỏ bã, uống khi nguội (chia 2 lần uống trong ngày). Dùng cho trẻ em viêm khí phế quản ho dài ngày, đêm ho nhiều đờm hơn ban ngày, ho thành cơn mệt mỏi.

Thuốc ho bổ phế Bảo Thanh – sự kết hợp của Xuyên bối mẫu cùng 15 vị thuốc trị ho kinh điển

Nhận thấy tác dụng trị ho, bổ phế, hóa đờm, đồng thời phù hợp với nhiều đối tượng của Xuyên bối mẫu, các thầy thuốc của công ty Dược phẩm Hoa Linh đã dày công nghiên cứu, cải tiến bài thuốc “Xuyên bối tỳ bà cao”. Đây là bài thuốc có lịch sử lâu đời (hơn 300 năm), với thành phần chính là Xuyên bối mẫu cùng 12 vị thuốc quý báu khác, bao gồm:  Tỳ bà diệp, Cát cánh, Bán hạ, Viễn chí, Qua lâu nhân, Khổ hạnh nhân, Sa sâm, Phục linh, Ngũ vị tử, Bạc hà. Các vị thuốc này được kết hợp theo trật tự Quân – Thần – Tá – Sứ, phân định rõ vai trò chính yếu của từng vị thuốc, tương tự cấp bậc trong triều đình phong kiến xưa.

Nắm giữ vai trò cốt yếu – vị Quân dược chính là Xuyên bối mẫu.

Quan trọng thứ hai sau vị Quân, là vị Thần dược – Tỳ bà diệp, có tính mát, công năng hóa đờm, tán kết, giáng khí chỉ khái, thích hợp chữa trị các chứng phế nhiệt gây ho, đờm thịnh ở phế, khô cổ, khản tiếng, ho ra máu…

Phò trợ cho tác dụng của Quân dược và Thần dược là nhiều vị Tá, với tác dụng phong phú, cùng hiệp đồng làm tăng công hiệu cho phương thuốc, đồng thời tạo ra sự quân bình âm dương, hài hòa cho phương thuốc. Làm mạnh thêm công năng hóa đờm có các vị: Cát cánh, Viễn chí; Trừ ho có thêm sự hiệp lực tác dụng của Qua lâu nhân, Khổ hạnh nhân; Thêm công hiệu tiêu độc, sát trùng có góp mặt của Gừng tươi, bạc hà. Đặc biệt, các vị có tính bổ gồm Sa sâm, Phục linh, Ngũ vị tử, làm cho phương pháp trị bệnh trở nên toàn diện, coi trọng phép bổ để cải thiện bệnh từ gốc.

Giữ vai trò điều vị, dẫn thuốc là vị Sứ – Cam thảo, đồng thời cũng là vị thuốc có nhiều công năng bổ trợ quan trọng như hóa đờm, tiêu viêm, tán ứ…

Nhờ sự hội tụ đầy đủ công năng vừa tả (trừ ho, hóa đờm), vừa bổ, giúp trị bệnh toàn diện cả gốc lẫn ngọn mà hiếm một phương thuốc nào có được, bài thuốc phát huy toàn vẹn tác dụng trị bệnh theo nguyên lý y học cổ truyền: trị bệnh cả gốc lẫn ngọn. Theo đó, phương thuốc không chỉ tập trung giải quyết nhanh các triệu chứng của bệnh (phần ngọn), thông qua tác dụng trừ ho, hóa đờm, mà còn coi trọng tác dụng bổ phế, cải thiện bệnh từ gốc, ngăn ngừa tái phát.

Không những vậy, khi phối chế bài thuốc Xuyên bối tỳ bà cao với Ô mai, Vỏ quýt, Mật ong sẽ gia tăng công năng bổ phế, trừ ho, hóa đờm, tạo thành sản phẩm thuốc ho bổ phế Bảo Thanh.

Thuốc ho bổ phế Bảo Thanh được bào chế dưới 2 dạng siro và viên ngậm, đều có công dụng Bổ phế, trừ ho, hóa đờm tốt. Người bị ho ngứa cổ họng có thể sử dụng đồng thời cả dạng siro và viên ngậm ho Bảo Thanh sẽ giúp gia tăng hiệu quả chữa ho ngứa cổ họng, giúp nhanh khỏi hơn.

Thuốc ho bổ phế Bảo Thanh, với dạng siro và viên ngậm, được bán rộng rãi tại các nhà thuốc trên toàn quốc, đáp ứng nhu cầu sử dụng thuốc thiết yếu của nhân dân. Liên hệ 1900 571 255.